Publicaties

Overzicht van de belangrijkste publicaties door en van het Streekarchivariaat De Liemers en Doesburg. Een deel van de boeken is nog bij het streekarchivariaat te koop. Is het boek uitverkocht, dan staat dat bij de begeleidende tekst vermeld. Bestellen kunt u via ons mailadres: sald@freeler.nl

Na honderdvijftig jaar. Schetsen uit de Liemers.(1966) (Niet leverbaar)
Door W. Zondervan e.a.
Uitgegeven in 1966 ter gelegenheid van de herdenking van het feit dat 150 jaar geleden de gemeenten Zevenaar, Duiven en Wehl bij Nederland werden gevoegd. Het boek bevat behalve een algemeen historisch overzicht bijdragen betreffende o.m. kerken en kapellen, havezathen, schutterijen en gemeentewapens.
(120 pagina’s en 21 afbeeldingen)

Oude ambachten en bedrijven achter Rijn en IJssel.(1972) (Niet leverbaar)
Door J.W. van Petersen en W. Zondervan.
Dit boek bevat gegevens uit de periode circa 1700-1914 met betrekking tot: koren-, olie-, grut- en morsterdmolens, bakkerijen, brouwerijen, distilleerderijen, tabaks- en sigarenfabrieken, zeep- stijfsel- en aardappelmeelfabricage, steen-, pannen- en pottenbakkerijen, scheepswerven, leerlooierijen, hoedemakerijen, weverijen, blauwververijen, touwslagerijen, kaarsenmakerijen etc. etc.
(180 pagina’s en 40 afbeeldingen)

Des Landmeters Trots. Oude kaarten van het gebied achter Rijn en IJssel. (1974) € 5,-
Door J.W. van Petersen.
Verschenen in 1974 ter gelegenheid van het aftreden van W. Zondervan als streekarchivaris. Het in groot formaat uitgegeven album telt veertig bladzijden en zestien reproducties van oude kaarten, onder meer betrekking hebbende op waterstaatswerken, vestingbouw, landgoederen, stedelijke- en dorpsbebouwing, etc.
(40 pagina’s en 16 oude kaarten)
(Kaarten van: het Gelders Eiland (1756), de Grote Gelderse Waard (1577), het Pannerdens Kanaal (1703), Oud-Zevenaar (1763), de stad Zevenaar (circa 1813), Duiven en Westervoort (1651), het dorp Duiven (circa 1735), het fort Geldersoord (1749), de Pleij (1770), van IJsseloort tot Doesburg (circa 1670), de grote sluis te Giesbeek (1547), het landgoed Bingerden (1778), de vesting Doesburg (circa 1750), de stad Doesburg (circa 1817), de Heerlijkheid Wehl (1647), het dorp Wehl (1844).

De Waterplaag. Dijkdoorbraken en overstromingen achter Rijn en IJssel. (1978) (Niet leverbaar)
Door J.W. van Petersen.
Uitgegeven in 1978 ter gelegenheid van het 650-jarig bestaan van het Polderdistrict Rijn en IJssel. Het boek behandelt de geschiedenis van de waterhuishouding en overstromingen in het werkgebied, waarbij onder meer aan de orde komen organisatie der waterschappen, aanleg van dijken, overlaten en andere waterstaatswerken, ijsgang, dijkdoorbraken, bemaling, schade en hulpverlening. Opgenomen is een uitgebreide kroniek van watersnoden tot en met het jaar 1970.
(160 pagina’s en 86 afbeeldingen en index op persoonsnamen)

De Lange Schoolweg. Een rondgang door de onderwijsgeschiedenis van de Liemers en Doesburg. (1984) (Niet leverbaar)
Door J.W. van Petersen.
Dit boek bevat de geschiedenis van het onderwijs in de samenwerkende gemeenten tot het jaar 1945. Behalve de bewaar-, lagere en middelbare scholen komen aan de orde: Latijnse scholen, teken- en ambachtscholen, brei- en naaischolen, zangscholen, huishoudscholen, huisvlijtscholen, zondagscholen, etc.
(200 pagina’s en ruim 200 afbeeldingen)

Van Zoete Wijn en Bittere Medicijn. Zes eeuwen gezondheidszorg in de Liemers en Doesburg. (1989)
Door J.W. van Petersen.
Dit rijk geïllustreerde werk bevat de geschiedenis van de gezondheidszorg in de gemeenten Angerlo, Doesburg, Duiven, Rijnwaarden, Wehl, Westervoort en Zevenaar, vanaf de veertiende eeuw tot ongeveer 1945. Na de ontwikkeling der geneeskunde in de loop der tijden, gaat de auteur in op de verschillende maatregelen en voorzieningen op hygiënisch gebied, zoals huisvuilverwijdering, drinkwatervoorziening, badcultuur, volkshuisvesting, lijkbezorging, etc. Uitvoerig wordt de rol belicht van de geneesheren, chirurgijns, apothekers, vroedvrouwen, wijkverpleegsters en andere geneeskunstbeoefenaren, maar ook die van kwakzalvers, ‘striekers’, e.d. Veel aandacht wordt besteed aan de ziekten en epidemieën die de streek hebben geteisterd.
Zo blijkt behalve de pest vooral de dysenterie of ‘rode loop’ hier veel slachtoffers te hebben geëist. Pokken, diphtherie, typhus en mazelen hadden eveneens veel doden op hun geweten. De cholera daarentegen, zo kwam verrassend aan het licht, sleepte in deze contreien slechts weinigen ten grave. Aan de orde komen ook de gast- en ziekenhuizen, leprozerieën, pest- en gekkenhuizen, de wijkverpleging en het kruiswerk, de ziekenfondsen, en allerlei verenigingen op medisch-maatschappelijk gebied.
(335 pagina’s, met index op persoonsnamen)

Reizen is tol betalen. De verkeersontwikkeling in en om het gebied van Rijn en IJssel tot de Bataafse Omwenteling van 1795. (2002) In beperkte oplage verschenen! € 60,-
Door J.W. van Petersen.
Aan de orde komen de gewoonlijk niet zo rooskleurige toestand van de (onverharde) wegen, die grotendeels slechts in de zomer echt goed begaanbaar waren, en de pogingen om daar, zowel door beter onderhoud als het aanbrengen van een deklaag van zand of grind, het verwijderen van bomen en struiken, enz. verandering in te brengen. Stil gestaan wordt bij de onderscheidene typen en categorieën wegen en de loop van de voornaamste verkeersroutes in Oost-Gelderland. Ook de verschillende vervoermiddelen, de breedte van het wagenspoor en de soorten trekwerk krijgen de nodige aandacht.
De schrijver gaat uitvoerig in op het openbaar vervoer in de vorm van postwagendiensten en op het internationale vrachtverkeer of Hessenpassage, het bodewezen, het postvervoer en de rol van de herbergen. Daarnaast maakt de lezer kennis met de geschiedenis van de voorden, overzetveren en bruggen, en niet te vergeten, de tollen die de reiziger het leven zuur maakten.
Met betrekking tot het rivierverkeer wordt de -vaak meermalen gewijzigde- loop van met name de Rijn, Oude Rijn, IJssel en Oude IJssel en de functie van de daarlangs gelegen jaagpaden belicht. Besproken worden in dit kader de verschillende scheepstypen, de vlot-, markt- en beurtvaart, de schippers en de schippersgilden. Veel aandacht is er voor de riviertollen en licenten, en de ontduiking van deze heffingen.
De lezer zal o.a. worden geconfronteerd met de verbeten strijd van vorsten en stadsbesturen om de verkeersstromen, de schaamteloze intriges van postmeesters en het internationale conflict om de Westervoortse schipbrug dat destijds zoveel stof deed opwaaien.
Het werk is voorzien van een groot aantal bijlagen betrekking hebbende op tolordonnanties, veertarieven, postroutes, e.d. Een zeer uitvoerig register op persoonsnamen, toponiemen en trefwoorden completeert het geheel. De genealogisch geïnteresseerde zal er honderden namen in aantreffen van onder meer tollenaars, veerlieden, lopende boden, postmeesters, brugpachters en beurtschippers die in het beschreven gebied hebben gefunctioneerd. Vele van de ruim tweehonderd in dit boek opgenomen afbeeldingen werden nog niet eerder gepubliceerd.
(831 pagina’s, ruim 200 afbeeldingen en o.a. een index op persoonsnamen)

Van Rollende Rad’ren en Dampend Gespan. De geschiedenis van het weg- en railverkeer in de 19de eeuw in de Liemers en de Oude-IJsselstreek. (2012) € 35,-
Door J.W. van Petersen.
Deze op jarenlang archiefonderzoek gebaseerde studie voert de lezer terug naar de 19de eeuw, de tijd waarin een reis van Gendringen naar Amsterdam aanvankelijk nog twee dagen in beslag nam, en grote delen van Achterhoek en Liemers bij winterdag in een staat van bijna volstrekt isolement verkeerden.
Maar ook een tijd waarin de infrastructuur een razendsnelle ontwikkeling doormaakte die onze voorouders met verbijstering moeten hebben gadegeslagen. Welhaast onbegaanbare zand- en kleiwegen werden herschapen in grind- en straatwegen, wagens en karren die een voetganger met gemak kon bijhouden, maakten plaats voor snelwagens en diligences. En deze werden niet lang daarna op hun beurt weer verdrongen door de trein en de tram. Reistijden konden zodoende op welhaast ongelooflijke wijze worden verkort. Het openbaar vervoer kwam binnen het bereik van steeds grotere groepen inwoners, waarna, tegen het eind van de eeuw, ook nog eens de zegetocht van het rijwiel begon.
Het boek schetst de ontwikkeling van de infrastructuur en het wegverkeer in een groot deel van Oost-Gelderland (en daarbuiten) in de periode 1795-1900. De publicatie sluit aan op het in 2002 door de auteur uitgebrachte standaardwerk ‘Reizen is tol betalen’, waarin de verkeersgeschiedenis in het gebied van Rijn en IJssel tot 1795 wordt beschreven.